ادمه از قبل...

نماز، مدرسه و خانواده

 

به‌ نظر می‌رسد اگر تربیت‌ دینی‌ از رهیافت‌ "فطری‌"، ارتجالی‌ و خودانگیخته‌ آن‌ به‌ سوی‌ رهیافت‌های‌ اکتسابی‌، بیرونی‌ و تحمیلی‌ منحرف‌ شود "آسیب‌زایی‌ تربیت‌ دینی‌" بیش‌ از هر زمان‌ دیگر رخ‌ نمایی‌ خواهد کرد.
چرا که‌، در رهیافت‌ "فطری‌" می‌توان‌ "حس‌ دینی‌ را از درون‌ کشف‌ کرد و پرورش‌ داد، اما در رهیافت‌ بیرونی‌ و عاریه‌ای‌، تربیت‌ دینی‌ معطوف‌ به‌ حفظ‌ کردن‌ و انباشت‌ یک‌ ردیف‌ اطلاعات‌ صوری‌ و ذهنی‌ از دین‌ است‌. در واقع‌ در روش‌ فطری‌، دین‌ از درون‌ "کشف‌" می‌شود، اما در روش‌ تصنّعی‌، دین‌ از بیرون‌ "کسب‌" می‌شود. به‌ این‌ اعتبار، می‌توان‌ تربیت‌ دینی‌ را از دو منظر دین‌یابی‌ (درونی‌) و دین‌ دهی‌ (بیرونی‌) مورد مقایسه‌ قرار داد. 
در "دین‌یابی‌"، "حس‌ دینی‌"، "پرورش‌" می‌یابد و در "دین‌ دهی‌" ظواهر دینی‌ "آموزش‌" داده‌ می‌شود. در فرآیند تربیت‌ دینیِ معطوف‌ به‌ رهیافتِ "دین‌یابی‌"، شوق‌ و خوف‌ درونی‌ جایگزین‌ تشویق‌ و تنبیه‌ بیرونی‌ می‌شود و دین‌ "کنش‌ ِ لذت‌ بخش‌" خود را در همة‌ ابعاد زندگی‌ توسعه‌ می‌دهد؛ اما در تربیت‌ دینی‌ ِ معطوف‌ به‌ "دین‌ دهی‌"، کنش‌های‌ آدمی‌ در اخلاق‌ و رفتار، بی‌ریشه‌ و بعضاً آسیب‌زا می‌شود.
در کتاب‌ نمازومدرسه‌راهبردهای‌ روان‌شناختی‌ به‌ قصد پرورش‌ حس‌ دینی‌ در دانش‌آموزان‌ مورد بررسی‌ قرار گرفته‌ است‌ و اولیا مربیان‌ را در آسیب‌زایی‌ و انحراف‌ در تربیت‌ دینی‌ دانش‌آموزان‌ باز داشته‌ است‌ در آئین انسان ساز اسلام خانواده نهاد ارجمند و والایی است که صحت و شادابی آن سعادت آحاد جامعه را دربر دارد و بالعکس فساد و نگون بختی آن به تباهی افراد و درنتیجه جامعه منجر می شود. به این ترتیب کانون خانواده اولین کلاس درس برای فرزندان محسوب شده، بسیاری از زمینه های مثبت و منفی اخلاقی در آن پدید می آید. امیر بیان (ع) فرمودند: «تعلیم در کودکی همانند نقشی است که بر روی سنگ کنده شود. همچنین آن بزرگوار در نامه ی 31 نهج البلاغه، اهمیت تربیت در سنین خردسالی را مطرح می نمایند؛ فرمود: «پسرم (حسنم!) به تربیت تو شتاب کردم، پیش از آن که دلت (به علت دنیا دوستی) سخت گردد و خرد تو به (چیزهای بیهوده) گرفتار شود.»اعمال روشها برای واداشتن نوجوانان به نماز از فنون و شیوه هایی می توان استفاده کرد که علمای روان شناسی و تربیت بدانها تکیه کرده اند. این فنون به صورت کلی در تربیت به کار می رود و در تربیت مذهبی، از جمله در واداشتن به نماز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. 

1- روشهای آگاهی بخش چون روش اعلام و اشعار، روش آیت، روش تذکر و هشدار، امر به معروف، ارشاد و ....

2- روشهای عاطفی چون روش حب، روش رحمت، روش حث یا تحریک عواطف، روش همراهی و همگامی و احسان.

3- روشهای جلب پذیرش، احترام، تکریم و تفخیم، تقرب، التفات و لطف.

4- روشهای اقناعی چون استدلال، محاجه، مجادله، تحدی، برهان و حجت.

5- روشهای تبیینی چون تشریح و تحلیل، محاوره و گفت و گوی آزاد.

6- روشهای برانگیزاننده چون تحسین، تایید، تشکر و سپاس، ترغیب، تحریض، تشویق، پاداش و انعام.

7- روشهای امید ساز چون وعده، رجاء، بشارتها.

8- روشهای ترغیبی چون ذکر صالحان، داستان گویی، بازی.

9- روشهای عنایت آمیز چون مطایبه و مزاج، عبور کریمانه، تغافل، تسامح، تجاهل، مهلت دادن.

10- برخوردهای غیر مستقیم مثل: کنایه، تعریض، اشاره، تلویح.

11- روشهای جدی در برخورد مثل: اعلام تعجب، ذم و قدح، تقبیح و تنفیر، قطع محبت، قهر.

12- روشهای اعتراضی مثل: عتاب، اعتراض، ابراز تاسف، نهی، محروم کردن.

13- روش سرزنشها و نکوهش کردن مثل: ملامت، توبیخ، تحقیر عمل.

14- روشهای هشدار دهنده مثل: اخطار، عتاب، افشاء.

15- روشهای تهدیدی مثل: ارعاب، تخدیر، تخویف.

16- روشهای تنبیهی مثل: اخذ، تندی و سختگیری، مکافات، عقوبت، تعزیر، رجز، رسوا شدن، و ...

جایگاه امروزی  مربی پرورشی در مدرسه

 

واقعیت این است که نوع نگاه به مربی پرورشی در طول گذشت حدود 30 سال از انقلاب اسلامی دستخوش تغییر و تحول اتی بوده است والبته که چنین هم انتظار می رفته ، زیرا ما در هر زمان با عناصر و موءلفه های متفاوتی روبرو هستیم که برای مقابله با گسترش آنان بایداز  شیوه های متفاوتی استفاده کنیم .

به عنوان مثال : ماموریت مربی پرورشی در زمان 10 سال گذشته و هم اکنون به یک صورت نمی باشد ،

امروز با طرح مدیریت پرورش استعدادهای دانش آموزان برای مربی پرورشی نیز نوع دیگری از نگرش است که برای کار کرد و ماءموریت مربی پرورشی طراحی شده است .با این نگاه قطعا مربی پرورشی در می یابد که وی به تنهایی مسوول نیست بلکه بقیه معلمان و مسوولان نیز در زمینه ی مسائل پرورشی مسوول می باشند و این ماموریت خطیر از نگاه اصلاح گرانه به مفهوم آموزش و پرورش حکایت می کند . به این منظور که در فرایند آموزش و پرورش همه باید در گیر تر بیت دانش آموزان باشند و به نوعی تمام معلمان مسوولیت پرورش دانش آموزان را به عهده دارند ، اگر دبیر ریاضیات توانست دانش آموزان را به درس ریاضیات علاقه مند کند در واقع قوه ی استدلال را در دانش آموز پرورش داده ، اگر دبیر هنر بتواند دانش آموزان را به نقاشی علاقه مند کند و هنر را در دانش آموزان متجلی نماید در واقع توانسته حس زیبا شناختی و زیبا دوستی را در دانش آموز پرورش دهد و یا اگر دبیر بینش اسلامی بتواند در دانش آموز انگیزه های دینی و خدا پرستی را تقویت کند در واقع توانسته است حس حقیقت جویی را در دانش آموزان پرورش دهد وهمه ی این ها کارهای پرورشی کرده اند.

مدیرت مسایل پرورشی در مدارسی که اصلی ترین ماموریت مربی پرورشی فرض شده است ایجاد هماهنگی و هارمونی بین این یافته ها و این تلاش ها که تو سط تک تک دبیران عزیز و فرهیخته صورت می گیرداست .او می تواند دبیران و معلمان محترم را به این سمت و سو هدایت کند .و در کنار یاری جستن از دبیران از دانش آموزان نیز کمک بگیرد باشد که ان شاءالله موفق شود .

آزمون آموزشی نماز برای پدران و مادران

1- در خانه ما، حداقل یکی از اعضای خانواده، هنگام مغرب، اذان را با صدای بلند قرائت می‌کند.

2- در خانه ما، حداقل یکی از اعضای خانواده، نماز شب را به طور منظم می‌خواند.

3- در خانه ما، همه اعضای خانواده، نماز‌های یومیه خود را می‌خوانند( به شرط تکلیف)

4- در خانه ما، حداقل یکی از اعضای خانواده مقید است تمامی نمازهایش را اول وقت بخواند.

5- در جابجایی‌های درون شهری، موقع فرا رسیدن وقت نماز، مقید به اقامه نماز هستیم.

6- در خانه ما، همگی اعضای خانواده دارای سجاده و جانماز مخصوص به خود هستند.

7- در خانه ما، هنگام اقامه نماز یکی از اعضای خانواده، بقیه اعضا حرمت نماز او را نگه می‌دارند و از سر و صداهای بی مورد ممانعت می‌کنند.

8- هیچ کدام از اعضای خانواده ما با کسی که نماز نمی‌خواند، رابطه نزدیکی ندارند.

9- هنگام حضور در میهمانیها و یا وقتی که میهمان داریم، به هنگام فرا رسیدن وقت نماز، مقید هستیم که نماز را بپا داریم.

10- در خانه ما، وقت‌های مشخص و منظمی برای خواندن نماز و قرائت قرآن و دعا در نظر گرفته شده است.

11- در خانه ما، به خواندن نماز و دعا، بیش از میهمانی رفتن، تماشای تلویزیون و کارهای دیگر اهمیت داده می‌شود.

12- وقتی فرزند ما نمازش را به موقع و خوب می‌خواند، در حضور دیگران او را تشویق می‌کنیم، از او تمجید می‌کنیم و به او می‌بالیم.

13- در خانه برای فرزندمان یک جای مخصوص( دارای سجاده، مهر، تسبیح، کتاب دعا، قرآن و... ) تهیه کرده‌ایم، و وقتی او مشغول مناجات است، مزاحمش نمی‌شویم.

14- برای عواملی که فرزندمان را از اقامه نماز باز می‌دارد، مثل تلویزیون، انجام کارهای خانه، رفتن به میهمانی و ... چاره اندیشی کرده‌ایم.

15- با فرزندمان به مساجد و جلسات مذهبی و... می‌رویم.

16- به فرزند خود فرصت می‌دهیم که سؤالاتش را در باره نماز مطرح کند و به او کمک می‌کنیم که کلمات نماز را به درستی بیان کند.

17- با فرزند خود از مزایای نماز صحبت می‌کنیم و روایات مربوط به آن را برای او می‌خوانیم.

18- در مورد نماز با مسؤولان مدرسه فرزندمان هماهنگی‌های لازم را ایجاد می‌کنیم، به گونه‌ای که خانه و مدرسه در جریان تحولات او در زمینه نماز قرار دارند.

19- فرزند ما می‌داند که انتظار داریم نماز را به موقع و خوب بخواند.

20- آنچه را که از فرزندمان در ارتباط با نماز توقع داریم، خودمان نیز آن را انجام می‌دهیم.

21- نماز جماعت، حداقل هفته‌ای یک بار به صورت خانوادگی در خانه ما، اقامه می‌شود.

22- به هنگام سفر، در اولین فرصت که به دست می‌آید، نماز را می‌خوانیم و بعد بقیه راه را ادامه می‌دهیم.

23- حداقل یکی از اعضای خانواده ما، نماز را آنچنان با طمأنینه و خوب می‌خواند که می‌تواند برای اعضای دیگر خانواده الگوی مناسبی باشد.

24- در خانه هنگام تدوین برنامه‌های روزانه، حتماً وقتی را برای اقامه نماز، در نظر می‌گیریم و آن را از قبل پیش بینی و اعلام می‌کنیم.

25- حداقل دو نفر از اعضای خانواده ما مقید هستند ضمن اینکه برای نمازهای یومیه خود اذان و اقامه را بگویند، تعقیبات هر نماز را نیز به جا آورند.

راهنمای آزمون

     مطالب آزمون را به دقت بخوانید. اگر پس از خواندن هر مورد با خود می‌گویید: «تقریباً در خانه ما هم همیشه چنین است»، 2 نمره برای خودتان منظور کنید.«گاهی چنین است»، 1 نمره برای خودتان منظور کنید. «به ندرت چنین است» یا «هرگز چنین نیست»، نمره صفر را برای خود در نظر بگیرید.

نتیجه آزمون

- اگر مجموع نمراتی که به خود داده‌اید از 36 بالاتر است، شما می‌توانید الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید.  

- اگر مجموع نمراتی که به خود داده‌اید بین 24 تا 36 است، با توجه بیشتر به بعضی از مواردی که در آنها نمره کم گرفته‌اید، می‌توانید الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید.

- اگر مجموع نمراتی که به خود داده‌اید بین 12 تا 24 است، الگویی معمولی برای فرزندتان هستید و باید بیشتر از اینها مراقب باشید.

- اگر مجموع نمراتی که به خود داده‌اید کمتر از 12 است، هر چه سریعتر، با تجدید نظر در چگونگی توجه خود به نماز، الگویی مناسب برای فرزندتان شوید.

     در خانمه توجه اولیای محترم را به نکاتی مهم در این زمینه معطوف می‌داریم:

1-     والدین خواسته و ناخواسته مرجع تقلید کودکند و این مرجعیت باید پسندیده باشد.

2-  کودکان از والدین خود انتظار دارند که کار و فکر و عملشان یکسان باشد. به عبارت دیگر اگر درسی را به کودکان می‌دهند، خود خلاف آن را عمل نکنند.

3-  گاهی از سوی اولیاء شنیده می‌شود که به فرزند خود می‌گویند:« آنچه را که من می‌گویم رفتار کن و کاری به رفتار من نداشته باش» . این تذکر، بی مایه و بی ارزش است.

4-  کوشش‌ها باید متوجه این امر باشد که گفتار و رفتار ما بر اساس تعالیم مکتب باشد، تا بتوانیم نسلی مکتبی بپرورانیم.

5-     والدین باید مراقبت کنند که الگوهای ناصواب را به خانه خود راه ندهند.

6-     توجه به سازندگی و عرضه الگوهای سالم برای سالهای اولیه زندگی طفل ضروری است.

7-  و سرانجام به شما پدران و مادران می‌گوییم که اگر می‌خواهید زنده بمانید و با مرگ ظاهری شما، نامتان از خاطر نرود، اگر می‌خواهید از شما به خیر و صلاح یاد کنند و فرزندان شما مایه سعادت و حسنات باقیه شما باشند، بکوشید خود را بسازید و الگوهای درستی برای فرزندان خود باشید. آینده خیر وسعادت آمیز شما بسته به طرز عمل شماست. اگر فرزندان شما پاک و باصفا بمانند، شما زنده هستید و گرنه مرده‌اید.

 

موانع سازمانی در مدرسه در ارتباط برنامه های تربیتی 

 

در ازای هر 25 دانش آموز و اختصاص یک ساعت فعالیت نمی توان با دانش آموزان ارتباط بر قرار نمو د .

الف – تخصصی نبودن مربیان پرورشی با توجه به تنوع کاری فعالیت های پرورشی (تئاتر و سرود ) و سایر مهارتها

ب- موانع موجود در محیط آموزشگاه مانند : عدم انگیزه ی بعضی از مدیر ها نسبت به کارهای پرورشی که باعث کندی کار می گردد.

ج- شاخص قبولی باعث موفقیت و یا عدم موفقیت مدیر است نه کارهای تربیتی

د- عدم برگزاری کلاسهای ضمن خدمت به اندازه ی کافی برای مربیان و به روز نبودن آگاهی بعضی از مربیان پرورشی

ه- عدم آگاهی اولیا نسبت به آثار و برکات شرکت فرزندانشان در مسابقات فرهنگی و هنری و پرورشی وبیمه شدن در برابر آسیب های اجتماعی .

و- اختصاص بودجه به مربیان برای هزینه نمودن در موارد گوناگون (ایام الله ، جوایز ، مسابقات و غیره

جمعبندی و پیشنهادات

ادمه دارد...